Goede verlichting betekent veel meer dan het uitkiezen van een mooi armatuur. Een goed lichtplan zorgt ervoor dat een huis in alle opzichten leefbaar wordt - je kunt er ontspannen en ontmoeten, werken en spelen - én dat het interieur het best tot zijn recht komt. Licht is hét middel om je interieur bij iedere functionaliteit weer anders te laten lijken, en steeds opnieuw de gewenste sfeer te creëren. Winkels, kantoren en hotels stellen weer andere eisen aan verlichting.
Licht is een voorwaarde voor leven. We hebben licht ook nodig voor ons welzijn, om ons goed te voelen. We voelen ons gewoon prettiger in een ruimte met goede, gezellig verlichting. Een ruimte met slechte verlichting kan ons in een trieste, vervelende stemming brengen. Licht helpt ons kleuren, vormen en afmetingen te herkennen en te onderscheiden. Licht geeft ook de mogelijkheid het persoonlijke in een huis naar voren te brengen. Door een spel met licht en schaduw, kun je iedere ruimte een eigen karakter geven. Belangrijk daarbij is om voor iedere functie de juiste soort verlichting te kiezen en het geheel te blijven overzien.
De grote variatie in daglicht, gedurende de dag en in de verschillende seizoenen, brengt onze woningen tot leven en stimuleert onze zintuigen. We kunnen zelf de beleving van binnenkomend licht beïnvloeden. Enkele voorbeelden:
Techniek en esthetiek, sfeer en functionaliteit: een goed lichtplan brengt alle aspecten van licht en verlichting bij elkaar.
Het klinkt misschien vreemd, maar feit is dat we licht niet kunnen zien. Licht wordt pas zichtbaar als het tegen een oppervlak wordt weerkaatst. En dat is precies het geheim van inrichten met licht. Stel je voor dat iedere lichtbron een ‘lichtruimte’ creëert; een kegel van licht tussen de lamp en de verlichte oppervlakken. Steek bijvoorbeeld de lamp boven de eettafel aan als het donker wordt en denk je de ‘lichtruimte’ in tussen de lamp en het tafelblad.
Een lichtplan is gebaseerd op de plattegrond van de woning, het interieur, de indeling van de ruimtes en het gebruik ervan. Ook is aangegeven hoe het daglicht binnenvalt. In het lichtplan geven we aan waar de aansluit- en lichtpunten moeten komen, welk type verlichting waar komt en welke armaturen daarvoor gebruikt worden. Op basis van het lichtplan maken we een installatieplan op basis waarvan de installateur zijn werk kan doen.
"Denk ik lichtruimtes"
Voor het lichtontwerp werken we vanuit functie, sfeer en esthetiek. Belangrijk daarbij is het denken in lichtruimtes. Wat we daarmee bedoelen? Misschien heb je een fauteuil met een leeslamp bij een boekenkast met verlichting staan. Wanneer beide armaturen aan zijn, heb je twee ‘lichtruimtes’ die in elkaar overlopen en samen een onregelmatige grotere lichtkegel vormen. Juist het denken in ‘lichtruimtes’ is de sleutel tot een functionele en prettige verlichting in je huis.
Een ruimte heeft licht en schaduw nodig om diepte, vormen en structuren te kunnen beleven. Maar te scherpe contrasten vermoeien de ogen. Daarom is het belangrijk om verschillende soorten verlichting te combineren.
In verlichting spreken we over spreiders en richters:
Daarnaast maken we onderscheid tussen
Bij nieuwbouwwoningen is het verstandig om zo vroeg mogelijk te beginnen met het maken van een lichtplan. Denk vooruit! Zo kun je de juiste beslissingen nemen tijdens het proces waarbinnen je alle meerwerk opties moet doorgeven. Het zou toch zonde zijn als het lichtpunt boven de eettafel nét op de verkeerde plek zit?
Verrassende keuzes voor je verlichting maken ook van een standaard nieuwbouwwoning wat bijzonders! Door bijvoorbeeld te kiezen voor een mooie wandarmatuur, meerdere lampen die strak boven de eettafel hangen (zonder kabelgootjes), inbouw- of opbouwspots en wandverlichting bij de trap komen sfeer, functionaliteit en een unieke uitstraling samen.
Inbouwspots in het meerwerk van de aannemer meenemen kan prijzig zijn. Plafondverlaging kan dan een alternatief zijn. Heeft de ruimte een hoog plafond en is daar ruimte voor? Dan is het verlagen van het plafond zeker het overwegen waard.
De mogelijkheden voor het inbouwen van verlichting bij een bestaande woning zijn vaak wat beperkter dan bij nieuwbouwwoningen. Overleg goed met de aannemer over wat mogelijk is. Zijn de ruimtes hoog en breed? Dan kun je misschien werken met een verlaagd plafond of voorzetwand. Zo creëer je alsnog ruimte voor mooie inbouwoplossingen.
Om fijn te kunnen koken is goede verlichting op werkblad en fornuis noodzakelijk. Bij nieuwbouwwoningen is er meestal alleen een centraal lichtpunt vanuit het plafond; verdere verlichting komt misschien van de afzuigkap. Voor de meeste keukens is dat veel te weinig licht. Je staat dan meestal in je eigen schaduw en hebt geen goed zicht op je handen. Zorg voor goed algemeen licht én voor spotjes voor directe verlichting op werkblad en fornuis. Dimmers geven je de mogelijkheid de lichtsfeer aan te passen: volop functioneel licht als je aan het werk bent, gedimd licht voor ná het koken.
Uitgebreid badderen, een snelle douche, de perfecte make-up of een nauwgezette scheerbeurt: je badkamer vraagt om verschillende soorten verlichting. Veiligheid staat in bij badkamerverlichting voorop! Daarom zijn badkamers verdeeld in zones van 0 t/m 3. Voor iedere zone gelden andere eisen aan armaturen en apparaten:
IP-bescherming
Op de verpakking van lampen staat aangegeven in welke zone de lamp is toegestaan. De zones met de daarbij behorende minimale IP-bescherming codes vind je hieronder:
Heb je bijvoorbeeld een mooie lamp gevonden met een IP-bescherming van IP44 (zone 1), dan mag je deze ook monteren in zone 2 & 3. Omgekeerd mag dit dus niet.
Verlichting bij de spiegel
Om je op te kunnen maken of te scheren wil je zo min mogelijk schaduw op je gezicht. Daarom werkt diffuus licht aan beide kanten van de spiegel (op ooghoogte van iedere gebruiker!) het best. Is daar geen ruimte voor? Kies dan voor diffuse verlichting vanaf het plafond boven de spiegel. De essentie is dat er geen schaduw op je gezicht valt. Denk ook aan een warmtebron achter de spiegel, zo voorkom je dat deze beslaat!
Toilet in de badkamer
Heb je een toilet in je badkamer, sluit dan het badkamerlicht mee aan op je nachtverlichting. Zo kan je 's nachts zonder ongelukken een sanitaire stop maken. Gebruik daarvoor geen blauw of wit licht, maar rood licht: dat vinden je ogen en hersenen het fijnst omdat je slaapfase niet te abrupt wordt verstoord.
Tips voor licht in de badkamer:
Thuis werken? Dat doen we tegenwoordig vrijwel allemaal. Om goed te kunnen lezen, tekenen, knutselen of computeren is goede verlichting op je werkplek essentieel. Licht beïnvloedt bovendien de productiviteit; de juiste verlichting voorkomt daarnaast vermoeidheid en hoofdpijn.
De beste plek voor je bureau
Werk je met een computer en zit je met je gezicht naar het raam? Dan moeten je ogen zich steeds aanpassen aan het verschil tussen het buitenlicht en het computerscherm. Het gevolg: (oog)vermoeidheid. Je omdraaien, en met je rug naar het raam zitten is niet de oplossing: dan werk je in je eigen schaduw en kan het daglicht hinderlijk reflecteren op je computerscherm. Je kunt dus het beste dwars naar het raam gaan zitten, liefst op enige afstand.
Als je rechtshandig bent, ga dan zo zitten dat het daglicht van links komt: zo voorkom je storende schaduwen op je werkblad. Is er geen ruimte om je bureau dwars naar het raam te plaatsen? Zorg dan voor zonwering.
Hang plafondlampen niet direct boven je werkplek, maar richt ze op de randen van je bureau. Gebruik ook een bureaulamp waarvan je de stand kunt aanpassen; zet ‘m, als je rechtshandig bent, links op je bureau.
Heb je een gamende tiener of een baby die ’s nachts gevoed moet worden? De leeftijd van je kind bepaalt hoe de kinderkamer gebruikt wordt. Toch zullen alle kinderkamers dezelfde soorten verlichting nodig hebben.
Sfeerverlichting: indirect, zacht licht dat alle richtingen uitstraalt. Dit licht is ideaal voor nachtelijke voedingen, voor speeldates en voor algemene verlichting. Kies een mooie schemerlamp, een vloer- of wandlamp. Veel kinderen vinden het fijn om met een nachtlampje te slapen; het geeft ze een veilig gevoel. Kies een nachtlampje met gedimd rood licht.
Decoratieve verlichting: verlichting voor de leuk! Vrolijk de kinderkamer op met lichtslingers, dinosauruslampen of lampen in de vorm van paddenstoelen, superhelden of sprookjesprinsessen.
Accentverlichting: het licht dat je op een specifieke plek wilt laten schijnen, om bijvoorbeeld een mooi kastje of een schilderij uit te lichten.
Functionele verlichting: knutselkinderen, kinderen die graag lezen, pubers die huiswerk moeten maken… zorg ervoor dat het bureau of de leesplek van je kind goed verlicht is.
Ook in de slaapkamer heb je zowel sfeerlicht als functioneel licht nodig. Waar moet je zoal aan denken?
Functioneel licht
Natuurlijk wil je in bed lekker kunnen lezen. Daarvoor plaats je direct naast of boven iedere slaapplaats een armatuur met gericht licht. Neem een lamp met een gemakkelijk te bedienen schakelaar, of kies voor een armatuur met een touch-dimmer: daarmee zet je de lamp aan en uit door een eenvoudige aanraking. Als de stroomaansluiting in het plafond daarvoor geschikt is kun je er ook voor kiezen om hanglampen boven de nachtkastjes hangen. Daarmee heb je ook het juiste licht om je aan te kleden.
Functioneel licht heb je ook nodig bij de kledingkast. Kies daar voor spots in een warm-witte kleur en zorg ervoor dat je ze zo plaatst dat je niet in je eigen schaduw staat. Ook handig: een LED-strip in de kledingkast. Zo heb je goed zicht op je garderobe!
Welke delen van je tuin wil je ‘s avonds uitlichten? Natuurlijk denk je daarbij aan het pad naar de voordeur en die naar het terras, door ook de beplanting mee te nemen in je lichtplan kun je prachtige schaduwen en feeërieke hoekjes creëren. Net zoals in de verschillende ruimtes in je huis maak je ook in het lichtplan voor de tuin verschil tussen direct licht, indirect licht, diffuus licht en accent licht. Voor alle soorten licht bestaan passende armaturen, van grondspots (die vanaf de grond direct licht schijnen) tot staande lampen en wandarmaturen. Spots kun je op meerdere manieren toepassen: zet ze in een border of monteer ze aan de overkapping van je terras.
Laat je een nieuwe tuin aanleggen? Zorg ervoor dat daarin ook een lichtplan is opgenomen. Tip: Vergeet niet dat de verlichting in je tuin ook onderhoud nodig heeft. Maak de armaturen minimaal een keer per jaar schoon met een schone doek en warm water. Natuurlijk schakel je eerst de elektriciteit uit!
De juiste verlichting trekt meer klanten naar binnen en stimuleert de verkoop. Natuurlijk zorg je ervoor dat je topproducten goed zijn uitgelicht, maar denk ook aan het aanlichten van muren: dat zorgt ervoor dat we de winkel ruimer en meer open ervaren. Bedenk vooraf hoe de verlichting gaat worden aangestuurd. Komen er dimmers? Sensoren? Systemen voor daglichtregeling? Led-lijnverlichting is voor veel soorten winkels ideaal, omdat de spots simpel te verplaatsen zijn - handig wanneer je regelmatig de indeling van je winkel verandert.
Sowieso is het verstandig om te kiezen voor een flexibel verlichtingssysteem waarmee je, indien nodig, eenvoudig kunt uitbreiden
Het komt er simpelweg op neer dat goede verlichting helpt om de gewenste uitstraling te creëren die past bij je winkel. Daarnaast helpt opvallende verlichting in de etalage om nieuwe klanten aan te trekken. Val op met uitnodigende én energiezuinige led-verlichting.
De beste kleurtemperatuur hangt niet alleen af van de sfeer die je in je winkel wilt, maar ook van het soort producten dat je verkoopt. In een supermarkt bijvoorbeeld, vragen de verschillende productgroepen - denk aan brood, vlees, groente en vis - ieder om een andere kleurtemperatuur.
Studio Valentijn heeft veel ervaring met het ontwikkelen van lichtplannen voor winkels. Meer weten? Neem contact op!
Welke boodschap wil je uitdragen? Welke producten wil je in het zonnetje zetten? Een goede verlichting van je beursstand zorgt voor meer bezoekers (en dus leads) en brengt ze in de juiste stemming. Functioneel licht gebruik je om de aandacht op sprecieke producten te vestigen, de kijkrichting van beursbezoekers te sturen en zones van je stand te onderscheiden. Naast functionele verlichting is ook sfeerverlichting bepalend voor het succes van je beursstand - de eerste indruk bepaalt immers of mensen je stand binnenlopen. Door de juiste kleuren en lichtsterktes te kiezen creëer je de juiste sfeer.
Met alleen een lichtplan kan de installateur nog niet aan de slag. Daarom maak je, na het lichtplan, ook het bijbehorende groepen- en
schakelplan. Daarin geef je aan welke groep armaturen door welke schakelaar worden bediend.
Studio Valentijn werkt samen met verschillende installatiebureaus in verschillende regio’s. Ook werken we regelmatig samen met de onderaannemers van de hoofdaannemer. Een van onze vaste installatiepartners is Mus Techniek uit Schalkwijk https://www.mustechniek.nl. Dennis is een vakkundig installateur met grote ervaring van het plaatsen van hoogwaardige armaturen.
Daarnaast werken we graag samen met http://www.bakkum-elektrotechniek.nl
uit Breukelen. Met hen hebben we bijvoorbeeld samen de totale verbouwing van een verzekeringskantoor in Breukelen http://valentijn.webwolf.nl/portfolio/totaalontwerp-verzekeringskantoor-breukelen gerealiseerd.
Weet je welke diffuse, algemene verlichting je wilt gaan gebruiken en welke gerichte verlichting? Zo kies je de juiste armaturen!
Werk je in de interieurbranche, als ontwerper, stylist of adviseur? De Lichtschool, het zusterbedrijf van Studio Valentijn, geeft lichtopleidingen en -workshops waarin je de kneepjes van het lichtvak leert. Van harte aanbevolen!
Licht is comfort
Architectuur en verlichting zijn onlosmakelijk aan elkaar verbonden. Toch is er binnen ontwerpopleidingen opvallend weinig aandacht voor verlichting. De aandacht díe er is gaat vooral uit naar de technische kanten van verlichting. Ook lijkt het er nog altijd op dat verlichting niet de vanzelfsprekende aandacht heeft van de interieurarchitect of -stylist. De realiteit van de opdrachtenpraktijk is echter dat een lichtplan vanaf het eerste begin moeten worden geïntegreerd: van het ontwerp tot aan de bouw. Waar je als interieurvormgever voor moet oppassen is: “we plaatsen nog wat armaturen”. Zo ben je niet professioneel aan het werk!
Goed lichtadvies is waardevol
Als interieurvormgever of –stylist moet je weten dat een goed lichtadvies veel verder gaat dan wat suggesties voor het armatuurdesign. In jouw lichtvoorstel moet je allerlei aspecten hebben afgewogen: de gebruiker, de functie van de ruimte en de specifieke taken die er worden uitgevoerd. Ook zijn vormgeving, sfeer, ambiance, kosten/budget en technische mogelijkheden van belang.
Verder in je vak
Geef meerwaarde aan je interieurprojecten met goed lichtadvies. Zo ben je relevant voor zowel particuliere als zakelijke opdrachtgevers. De Lichtschool biedt lichtopleidingen aan voor residentiële en zakelijke projecten, in company trainingen en workshops en lichtlezingen. Onze deelnemers: interieurontwerpers, -stylisten en -architecten, adviseurs en verkoopmedewerkers van verlichtingsmerken, interieur- en verlichtingswinkels en designers.
Tegenwoordig wordt lichtsterkte uitgedrukt in lumen. Dat is veranderd met de komst van LED-verlichting en het verdwijnen van de gloeilamp; daarvoor gaf je het energiegebruik van een lamp weer met wattage (Watt). Een heeft ledlamp minder Watt nodig dan een gloeilamp om tot dezelfde lichtopbrengst te komen, daarom kijken we nu naar de lichtopbrengst. Simpel gezegd: je wilt zo veel mogelijk Lumen, met zo weinig mogelijk Watt.
Voor lezen, koken of werken heb je meer licht nodig dan voor dineren, koffie drinken of tv kijken. Waarschijnlijk heb je in je huis plekken waar je verschillende functies combineert. Daarvoor zijn dimmers ideaal. Er zijn ook dimmers voor led-verlichting en zelfs dimmers waarmee je de kleurtemperatuur kunt aanpassen. Zo creëer je de juiste sfeer op elke plek op ieder moment.
Als je net wakker wordt, doet fel, wit licht pijn aan je ogen. Maar wie bezig is met een precisieklusje heeft juist wel fel licht nodig. De verschillende kleurtemperaturen van licht worden weergegeven in Kelvin (K). Een lage Kelvin-waarde staat voor warmgeel licht; een hogere Kelvin-waarde geeft koelblauw, energieopwekkend licht.
Tip: we vinden het prettig als in een ruimte dezelfde lichtkleur is toegepast. Beperk daarom het gebruik van geel en wit licht door elkaar. Voor woningen is 2700 kelvin een goede richtlijn: warm wit licht.
LED Ledlampen (led staat voor 'Light Emitting Diode' oftewel een lichtgevende diodes) zijn zuinige lampen. Ze gebruiken veel minder energie dan een gloeilamp, spaarlamp of TL-Lamp, ze gaan heel lang mee (zo’n 50.000 branduren!) en ze kunnen tegen een stootje. Daarvoor is het wel belangrijk dat ledlampen hun warmte goed kwijt kunnen. Omdat aan- en uitschakelen geen invloed heeft op de levensduur van ledlampen kunnen ze goed gecombineerd worden met bijvoorbeeld beweging- en lichtsensoren. Ze kunnen bovendien zonder efficiëntie verlies gedimd worden.
Er zijn meerdere manieren om je lichtplan vorm te geven. We zetten er een aantal voor je op een rijtje:
Vaak wordt aangenomen dat na de keuze van de kleurtemperatuur ook de kleurbeleving vast staat. Dit is echter niet het geval. Kleurbeleving wordt niet uitsluitend bepaald door de kleurtemperatuur van de lichtbron, maar ook door de kleurweergave-eigenschappen. Bovendien zijn de kleurtemperatuur en kleurweergave volledig onafhankelijk van elkaar. Koel daglicht en gloeilampen hebben volledige natuurlijke kleurweergave-eigenschappen.
Hetzelfde geldt voor halogeenlampen. De reden hiervan is het “continue spectrum” van de lichtbronnen. Dit betekent dat met daglicht of gloei-/halogeenverlichting de kleuren in onze omgeving uitstekend worden weergegeven. Bij de keuze van het lamptype is of: het begrip kleurweergave essentieel; of: zijn de kleurweergave eigenschappen essentieel. Een goede indicatie hiervoor is de kleurweergave index (Ra), dit is een gestandaardiseerde schaal met 100 als hoogste waarde. Kleuren worden het beste weergegeven bij een lichtbron met de hoogste kleurweergave index. Ra is een synoniem geworden van CRI, wat staat voorColor Rendering Index.
Op een schaal van 0-100 is de zon 100Ra en heeft daarmee de beste kleurweergave. 80-90 Ra staat ook nog wel voor een redelijk tot geode kleurweergave, maar daaronder is het onvoldoende om kleuren waar te nemen zoals bedoeld is.
Voorbeeld: Een Ra-waarde van 60 is niet geschikt voor een winkelverlichting, maar wel uitstekend voor een functionele buitenverlichting.
Goede kantoorverlichting zorgt ervoor dat mensen effectief en efficiënt kunnen werken. Voor verlichting in kantoren gelden andere eisen dan voor woningen - bedenk ook dat de Arbo-wet specifieke eisen stelt aan verlichting voor werkruimtes. Waar moet je op letten bij een lichtplan voor kantoren?
Studio Valentijn heeft veel ervaring met het opstellen van lichtplannen voor kantooromgevingen. Onze ontwerpen voldoen aan de wettelijke eisen en zorgen voor een prettige werksfeer die de productiviteit positief beïnvloedt. Belangrijk in onze ontwerpen zijn ook de gewenste uitstraling (branding), de ruimtelijke beleving en architectuur. Natuurlijk kijken we ook naar duurzaamheid; bijna altijd kan er flink bespaard worden op energiekosten. Meer weten?
Led-verlichting wordt steeds populairder. Led is dan ook, ten opzichte van gloeilampen en halogeenlampen, een duurzame keuze. Zo wordt bij een gloeilamp 90% van de energie omgezet naar warmte en slechts 10% naar licht - in een led-lamp is dat precies andersom: 90% van de energie wordt omgezet in licht en 10% naar warmte. Voor hetzelfde licht-resultaat gebruikt een ledlamp dus veel minder energie. Dat maakt ledverlichting veel zuiniger en dus duurzamer.
Lange levensduur
Led-lampen zijn dus niet alleen zuiniger dan gewone lampen, ze gaan ook veel langer mee. De combinatie van het lage energieverbruik en de lange levensduur (en daarmee dus ook minder onderhoud), maakt ledlampen op termijn vele male goedkoper.
Verschillende soorten led-verlichting
Er zijn ledlampen voor alle mogelijke toepassingen. Denk bijvoorbeeld aan:
We adviseren je graag, en kunnen als dealer van vele verlichtingsmerken ook led-verlichting leveren.